تعریف نفقه
در زبان ساده به خرج و مخارجی که مرد باید به زن با شرایط عقد دائم پرداخت نماید. نفقه گفته می شود. مرد این وظیفه را بر عهده دارد. و مبلغ نفقه بدون در نظر گرفتن درآمد و وضعیت مالی خود، بر اساس موقعیت خانوادگی دختر می باشد. زمانی که یک مرد کم درآمد با دختری از یک خانواده با تمکن مالی مناسب ازدواج می کند. باید طبق وضعیت دختر در خانه پدری خرج و مخارج بپردازد. حتی اگر در خانه پدری خادم داشته است باید شوهر نیز برای او خادم بگیرد تا در کارهای منزل به او کمک نماید.
مبلغ نفقه
این هزینه ها مشخص نیستند. و از یک مکان به مکان دیگر و از یک فرهنگ به فرهنگ دیگری متفاوت است. مثلا اگر زن در منزل پدری خادم داشته باشد. بعد از ازدواج، گرفتن خدمتکار برای او جز وظایف شوهر است. و فقر شوهر، تاثیری در پرداخت او نخواهد داشت. و نفقه وظیفه ای است که باید حتما ادا شود. نفقه عدد مشخصی ندارد. و در صورت رجوع زوجه به دادگاه، تعین میزان آن با کارشناسان می باشد.
اقسام نفقه
نفقه زوجه: مسکن، خوراک و پوشاک و اثاث منزل متناسب و متعارف با وضعیت زن
نفقه اقارب: نفقه بستگان نسبی نه سببی و نه رضاعی (محرمیت از طریق رضاع یا همان شیر دادن)
- الف) فزندان، نوه ها، نتیجه ها، نبیره ها
- ب) پدر بزرگ،مادر بزرگ، اجداد
شرط کردن عدم نفقه در ازدواج دائم
اینکه نفقه مختص عقد دائم است. اما مقتضای ذات نکاح، نفقه نمی باشد. و از آن قابل جدا شدن می باشد. و ازدواج بدون آن هم قابل تصور است. طبق اطلاق المومنون عند شروطهم و ماده ده قانون مدنی چنین شرطی معتبر و قابل اجرا است.
درخواست تعدیل مبلغ
نکته مهمی که در بحث انفاق وجود دارد. نفقه جزو جرایم مستمر می باشد که برای عنوان مثال زنی برای دریافت خرج مهر ماه از همسرش شاکی می شود. و بعد از شکایت کیفری آن را دریافت می کند. اما ماه بعد نیز شوهر از پرداخت هزینه امتناع می نماید. زن باز هم می تواند از طریق شکایت کیفری این کار را تکرار نماید. هر زمانی که مرد ترک انفاق نمود زن می تواند شکایت خود را به دادگاه ارائه کند.
مرد در صورتی که بعد از حکم دادگاه مبنی بر پرداخت انفاق دچار مشکلاتی از جمله ناتوانی کار کردن و وضعیت سخت اقتصادی شود. می تواند از دادگاه صادر کننده حکم، درخواست تعدیل نماید. و از دادگاه بخواهد تغییری در حکم ایجاد کند. دادگاه نیز با بررسی اسناد و مدارک مرد و نظر کارشناس نسبت به تعدیل نفقه اقدام می نماید. بیان دلایلی که قانون آن را قبول کند، ارائه اسناد و مدارک معتبر، معرفی کامل درآمد ماهیانه و اموال برای تعدیل نفقه لازم می باشد.
دادخواست دریافت مبلغ نفقه
اگر زن بخواهد خرج و مخارج گذشته خود را از شوهرش طلب نماید باید از طریق دفاتر خدمات قضایی مطالبه خود را ثبت کند. اگر مرد نتواند مبلغ مورد نظر را پرداخت کند. و مالی هم نداشته باشد تا از طریق آن مخارج پرداخت شود زوجه می تواند دادخواست طلاق خود را تنظیم نماید. همه زنانی که از زوج خود تمکین می نمایند شامل انفاق خواهند شد. داشتن شغل، ثروتمند بودن و یا بر خلاف این موارد تاثیری در دادن مخارج نخواهند داشت. و تمامی زوج هایی که دارای عقد دائم باشند. و از شوهر خود تمکین کنند نفقه تعلق می گیرد. دادن انفاق یک وظیفه از طرف مرد است و زن در هر شرایطی شایسته دریافت آن می باشد.
اقلام شامل انفاق
- غذا، لباس، هزینه درمانی، مسکن، لوازم خانه، هزینه سفر و اگر از خانواده اشراف باشد.
- خدمتکار جزو اقلام نفقه هستند که شوهر وظیفه دارد. آن ها را برای زوجه و فرزندان تامین کند.
- انفاق علاوه بر زوجه شامل فرزندان، پدر و مادر، پدربزرگ و مادربزرگ، نوه و نبیره نیز می شود. اما اولویت اول با زوجه، اولویت دوم با فرزندان و اولویت سوم با پدر و مادر است.
مجازات نپرداختن نفقه چیست؟
همچنین با توجه به اینکه در ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی آمده.و به موجب آن نفقه زن در عقد دائم بر عهده مرد می باشد. و در صورت خودداری مرد از پرداخت آن، زن می تواند از طریق دعوای حقوقی یا کیفری به نفقه دست یابد.