قوانین مرتبط با علامت تجاری
تعریف و خصوصیات علامت تجاری صنعتی یا خدماتی به نشانه هایی می گویند که برای شناخت بهتر کالاها محصولات صنعتی و یا خدمات خاصی از نظر کیفیت و ضمانت مرغوبیت کالاهای آن ها مورد استفاده قرار می گیرد.
ماده یک قانون ثبت علامت تجاری و اختراعات علامت تجاری را این گونه تعریف می نماید: علامت تجاری هر گونه علامتی می باشد که شامل نقش، تصویر، رقم، حرف، عبارت، مهر، لفاف و… که برای امتیاز و تشخیص محصول صنعتی، تجارتی مد نظر گرفته می شود. امکان دارد که یک علامت تجارتی به منظور تشخیص امتیاز محصول جماعتی از زارعین یا ارباب صنعت و یا محصول یک شهر و یا یک ناحیه از مملكت مد نظر قرار داده شود.
علامت تجاری جدید
علامت مورد استفاده بر روی محصول که برای ثبت ارائه می شود. از لحاظ شکلی بایستی جدید باشد. و سابقه ثبت و استفاده بوسیله اسیر افراد یا شرکت ها را نداشته باشد. و تشخیص این امر کار سختی است. بخصوص در مورد علائم مرکب.
ممکن است در اجرای ۲ علامت مرکب از یک کلمه مشابه به کار برده شود. و اجزای دیگر به طور یکسان و مشابه نباشند. به طوری که جزء مشترک و مشابه ۲ علامت باعث اختلاف میان صاحبان آن ها شود.
علامت بایستی شامل طراحی و ظرایف شکلی باشد. چنانچه علامت ساده باشد. و با خود جنس اشتباه باشد از محصول عرضه شده در بازار حمایت ننموده و آثار مثبت تجارتی یک علامت ابتکاری را در بر نخواهد گرفت.
همچنین جدید بودن علامت تجاری ایجاب می نماید. که اسامی عام همانند کلمه (ایران) بعنوان علامت انتخاب نشود. و اوصاف اجناس (مثلا وصف ترشی ) را نمی توان بعنوان علامت انتخاب نمود به این علت که علامت بایستی با کالا رابطه منطقی و عرفی داشته باشد. ( همانند عسل اردبیل ) و در نتیجه به کار بردن خطوط هندسی به شکل لوزی یا دایره و نیز انتخاب ارقام که نشانگر کیفیت جنس است. جنبه جدید ندارد اما اگر ارقام به کار برده شده با نوع کالا متمایز بوده و به منظور استفاده بعنوان علامت، بلامانع می باشد ( مانند عطر شماره ۱۱۱۴). با این حال طرح شیشه های عطر و یا جلد بعضی از کالاها در بیشتر کشورها بعنوان علامت تجاری به ثبت می رسد.
عدم ایجاد اشتباه در نگاه مشتریان
علامت تجاری نباید به شکلی ترسیم گردد که در نگاه مشتری ایجاد اشتباه نموده و او را در تشخیص علامت های تجاری دیگر که اندکی با هم شباهت دارند، دچار سردرگمی و انتخاب نادرست نماید. ایجاد اشتباه در دید مشتری برخی اوقات ممکن است با انتخاب نام منطقه ای خاص بعنوان علامت تجاری برای کالایی مشخص که در اصل میان کالا و آن منطقه ارتباطی وجود ندارد، انجام شود به طوری که مصرف کننده با فرض اینکه کالا متعلق به آن منطقه می باشد. درباره نوع و مبدا جنس دچار اشتباه شود. و در انتخاب و خرید کالا سردرگم شود.
قابلیت نقل و انتقال علامت تجاری
علامت تجاری قابل نقل و انتقال است اما انتقال آن در مقابل اشخاص ثالث زمانی معتبر خواهد بود که طبق مقررات این قانون به ثبت رسیده است. و نحوه انتقال علامت از صاحب قبلی به صاحب جدید بایستی به ثبت برسد.
ثبت تغییرات در روی صفحه مخصوص علامت مربوطه به عمل خواهد آمد، ثبت تغییرات به دلیل اظهارنامه رسمی به امضای صاحب علامت یا نماینده قانونی او به عمل می آید.
بر اساس آیین نامه مذکور اظهارنامه در ۳ نسخه تنظیم شده است. و شماره ثبت علامت در ایران، نام، اقامتگاه و تابعیت مالک جدید و بالاخره نام و نشانی نماینده قانونی او در ایران نوشته می شود. در ضمن اداره مالکیت صنعتی علاوه بر انجام مراحل تقاضای ثبت اولیه علامت وظیفه اقدام به رسیدگی و ثبت نقل و انتقال علامت تجاری را نیز دارد.
در صورتی که نقل و انتقال علامت تجاری با سند عادی یا رسمی انجام شود متقاضی بایستی در زمان ثبت انتقال علامت، مدارک مربوطه را نیز به اظهار نامه خود پیوست نماید. چنانچه علامتی در خارج از کشور به ثبت رسیده و صاحب آن بخواهد علامت مزبور را به ایران انتقال دهد مکلف است رونوشت مصدق ثبت علامت در خارج از کشور را به اظهارنامه خود پیوست کند.
ثبت کدام علامت تجاری ممنوع می باشد؟
- پرچم مملکتی ایران و هر پرچمی که دولت ایران استعمال آن را به منظور علامت تجاری منع نماید.
- علامت هلال احمر، نشان ها، انگ های دولت ایران…
- پرچم رسمی ایران با علامت ویژه جمهوری اسلامی و شعار الله اكبر.
- كلمات و یا عباراتی که موهم انتساب به مقامات رسمی ایران باشد از قبیل دولتی و امثال آن.
- علامت مؤسسات رسمی همانند هلال احمر و صلیب احمر و نظایر آن.
- علائمی که مخل انتظامات عمومی یا منافی عفت باشد.
علامت تجاری، صنعتی و خدماتی
علامت تجاری در معنای عام آن به کار می رود. و شامل هر گونه نشانه ای می باشد که برای امتیاز و تشخیص محصولات تجارتی و صنعتی و خدماتی و محصولات مربوط به صنعتگران، تجار و کشاورزان به کار می رود. برای مثال شهروند که علامت تجاری فروشگاه شهروند می باشد بر روی تمام اجناس فروشگاه مزبور الصاق می شود. همچنین علامت ممکن است بر روی محصولات کارخانه نصب شود همانند شربت سرفه اکسپکتورانت، که بر روی محصول الصاق می شود.
علامت صنعتی نشانگر محصول معین و جنس آن است همانند محصولات بهداشتی دارو گر.
ممکن است علامت صنعتی کارخانه ای متعدد باشد. مصرف کننده علامت تجاری نیز ممکن است شخص حقیقی یا حقوقی باشد. و در اینکه علامت بصورت طرح یا سمبل به کار برده شود فرقی وجود ندارد.
هدف از انتخاب علامت تجارتی
تشخیص کالاها و خدمات تولید و عرضه شده از سوی تولید کنندگان گوناگون بوده ولی ممکن است مشابه باشند. به این دلیل که انتخاب کالاهای مشابه با علامت های مشخص برای مشتری ای که اغلب از یک نوع کالای خاص استفاده می کند. جز آنکه به علامت تجارتی توجه داشته باشد. امکان پذیر نمی باشد. و بیشتر اوقات انتساب کالاها یا خدمات به واحد تجارتی معین و تعیین مبداء آن برای مشتری از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.
علامت فردی جمعی، ساده، مرکب
علائم فردی برای اشخاص معین حقیقی یا حقوقی به کار بدره می شود. که تعیین کننده محصولات تجاری متعلق به آن ها است همانند «ارج». ولی علائم جمعی برای تمییز محصولات محل معین یا اشخاص تهیه کننده از آن ها مورد استفاده قرار می دهد.
در کنوانسیون پاریس، علامت تجاری جمعی پیش بینی شده است و مورد پذیرش قرار گرفته و هر کشور عضو اتحادیه متعهد بوده علائم تجارتی مربوط به انجمن هایی را که موجودیت آن ها در کشور مبدا برخلاف قوانین نباشد. پذیرفته و از آن ها حتی در صورت نداشتن مؤسسه صنعتی یا تجارتی حمایت کند. البته هر کشور عضو اتحادیه می تواند بعنوان عضو در تصمیم گیری نقش داشته باشد و در صورت مغایرت علائم مزبور با منافع جامعه از آن حمایت ننماید.
علامت ساده
ممکن است از یک یا چند کلمه یا حرف تشکیل شود ، مثل “یک و یک ” و یا به صورت نقش یا تصویر باشد همانند علامت ”سوسمار” بر روی مداد.
علامت مرکب
اغلب کلمه و نقش با هم به صورت ترکیبی به کار برده می شوند. همانند کلمه HARDY SPICER که در درون لوزی ترسیم شده اند.
همچنین علامت ممکن است بصورت تصویری است. همانند: منظره طبیعی کوه سبلان یا کوه «دماوند» برای تبلیغ آب معدنی و عکس دانشمندی همچون “پاستور” برای تبلیغ دارو.
علامت ممکن است بصورت صوتی و غیر مادی معرفی شود. همانند آهنگهای موسیقی به منظور تبلیغ کالا که از رادیو با تلویزیون و گاهی به همراه شعر پخش می گردد.
نام تجاری
طبق ماده ۵۷۶ قانون تجارت، ثبت نام تجاری اختیاری بوده مگر اینکه در مواردی که ثبت آن الزامی شناخته شود. نام تجاری، اعم از اینکه جزئی از علامت تجاری با علامت ساخت باشد یا نباشد بدون داشتن الزام به تسلیم یا ثبت آن بایستی در کلیه کشورهای عضو اتحادیه مورد حمایت قرار گیرد.
به این صورت تاجر می تواند به منظور معرفی کالای خود از نام تجاری به کار برده و با این وسیله شهرت پیدا کند. برخی نام تجاری کالا با نام تجاری آن ادغام و به یک شکل شده و برای شناخته شدن خود محصول به کار برده می شود. بعنوان مثال محصول و آدامس “Adams ” که در آن نام تاجر بعنوان نام تجاری استفاده شده و در عین حال محصول را نیز معرفی می نماید.
با توجه به تفکیک شخصیت حقوقی شرکت از شرکای آن در شرکت های سرمایه شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص، شرکت با مسئولیت محدود و شرکت تعاونی نام سهامدار به دنبال اسم شرکت آورده نمی شود. اما برعکس در شرکت های شخص ( شرکت تضامنی، شرکت نسبی، مختلط غیر سهامی ) به دنبال نام شرکت حداقل نام یکی از شرکاء باید قید شود. انتخاب اسم تجارتخانه نباید به نحوی باشد که مشتریان را در تشخیص کالا گمراه نماید. همینطور نمی توان نام تجاری ثبت شده به نام دیگری را انتخاب و به کار برد حتی اگر با اسم خانوادگی استفاده کننده اخیر یکسان باشد.
نام تجاری قابل انتقال است و مدت اعتبار آن پس از ثبت ۵ سال بوده. آنچه مسلم است ثبت نام تجارتی مانند ثبت شرکت ها و دفاتر و علائم و اختراعات به صورت اعلامی است. به عبارتی دیگر متقاضی ثبت با تنظیم اظهارنامه و طی تشریفات مربوط به ثبت و آگهی ثبت علامت را توسط اداره ثبت اعلام می نماید. تا بدین وسیله اشخاص ذینفع با اطلاع از موضوع، در صورت لزوم از طریق اعتراض به ثبت نام تجاری ، مانع ثبت آن شده و حقوق خود را بگیرند.