شرایط و قوانین فرزند خواندگی
فرزند خواندگی بدین معناست که زن و شوهر یا زن مجرد(بنا به شرایطی) اختیار دارند شخصی را بعنوان فرزند خود بپذیرند در حالی که آنها پدر و مادر واقعی شخص نیستند. فرزندخواندگی عبارت است از اعطای سرپرستی کودکان بدون سرپرست شناخته شده تحت سرپرستی سازمان بهزیستی به خانواده های متقاضی که واجدالشرایط قانون جاری حمایت از کودکان بی سرپرست باشند.
شرایط سرپرستان
مطابق قوانین کنونی ایران، متقاضیان سرپرستی کودک یا نوجوان باید دارای شرایط زیر باشند:
محجور نباشند، یعنی طبق قانون بتوانند امور مالی و غیرمالی خود را در کمال صحت عقل انجام دهند. و خود نیازمند سرپرست نباشند.
محکومیت کیفری مؤثر نداشته باشند، به همین دلیل ارایه گواهی عدم سوءپیشینه کیفری برای افراد متقاضی ضروری است. همچنین متقاضیان سرپرستی کودک یا نوجوان، باید سلامت جسمی و روانی و توانایی عملی لازم برای نگهداری و تربیت کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی خود را داشته باشند. همچنین نباید به بیماری های واگیردارد. یا صعب‌العلاج مبتلا یا به مواد مخدر، روان‌گردان و مشروبات الکلی اعتیاد داشته باشند.متقاضیان سرپرستی کودک یا نوجوان باید صلاحیت اخلاقی داشته باشند؛ معتقد به یکی از ادیان به‌رسمیت شناخته‌شده در ایران باشند (مسلمان، مسیحی، کلیمی یا زرتشتی باشند) و تمکن مالی داشته باشند.
شرایط درخواست کنندگان سرپرستی
- زن و شوهر داوطلب سرپرستی، ایرانی و مقیم ایران باشند.
- پنج سال تمام از تاریخ ازدواج آنها گذشته و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند.
- سن یکی از زوجین حداقل سی سال باشد.
- دارای محکومیت جزائی مؤثر به دلیل ارتکاب جرائم عمدی و مهجور نباشند.
- زوجین دارای صلاحیت اخلاقی باشند.
- زوجین یا یکی از آن ها دارای تمکن مالی باشند.
- مبتلا به بیماری صعب العلاج نباشند.
- زوجین معتاد به مواد الکلی یا مواد مخدر و سایر اعتیادات مضر نباشند.
- هرگاه زوجین پزشکی نتوانند صاحب فرزند شوند معافیت از شرایط 2 و 3 به عهده دادگاه است.
مدارک مورد نیاز
متقاضیان فرزند خواندگی باید تقاضای رسمی خود مبنی برفرزند پذیری را به سازمان بهزیستی اعلام نمایند. این تقاضا حتما باید به امضای متقاضیان رسیده وشامل نشانی وشماره تلفن متقاضیان باشد. گاهی متقاضیان شروع کار را از دادگاه آغاز می کنند و سپس به بهزیستی معرفی می شوند.
- تصویر شناسنامه زوجین صفحه اول و دوم
- تصویر سند ازدواج
- گواهی عدم بچه دار شدن از پزشک متخصص زنان و زایمان در مورد زوجه
- گواهی پزشکی قانونی مبنی بر عقیم بودن زوجین یا یکی از آنان
- ارائه حکم سرپرستی آزمایشی از مراجع قضایی
- گواهی برگ عدم سوء پیشینه کیفری
- تائیدیه سلامت جسم و روان از پزشک قانونی برای زوجین
- گواهی تمکن مالی، اعم از فیش حقوقی، فتوکپی سند منزل مسکونی، ماشین، …
- گواهی سلامت از پزشک مبنی بر عدم ابتلا به بیماری های صعب العلاج و واگیردار
- عدم اعتیاد
سازمان بهزیستی موظف است درصورت لزوم متقاضیان را برای دریافت گواهینامه های مورد نیاز به سازمان های ذیربط معرفی نماید.
مشاوره قبل از فرزندپذیری از موارد مهمی است. که زوجین قبل از تشکیل کمیته فرزندخواندگی باید درآن شرکت نماید؛ نتیجه جلسات درپرونده درج گردد.
فرزندخواندگی برای زن و شوهر دارای فرزند
زن و شوهری که دارای فرزند هستند نیز میتوانند تقاضای پذیرش فرزند کنند. اولویت در پذیرش سرپرستی به ترتیب با زن و شوهر بدون فرزند، سپس زنان و دختران بدون شوهر فاقد فرزند و در نهایت زن و شوهر دارای فرزند است.
فرزندخواندگی برای زنان مجرد
در گذشته شرط پذیرش فرزند از بهزیستی تنها برای افراد متأهل در نظر گرفته شده بود. اما یکی از نوآوری های قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست مصوب 1392 این است که مجردین خانم را وارد نهاد فرزندخواندگی کرده است. بدین توضیح که دختران و زنان فاقد شوهر، درصورتی که حداقل 30 سال سن داشته باشند، منحصراً حق سرپرستی فرزندان دختر را خواهند داشت.
کودکان مجاز
اگر درگیر قانون فرزندخواندگی و قضیه فرزند خواندگی و رفت و آمد به اداره بهزیستی و دادگاه باشید. متوجه می شوید. که گرفتن فرزند از بهزیستی کار بسیار دشواری است.
که در آن هم والدین باید شرایطی داشته باشند و هم کودکان :
- کودکانی به فرزندی سپرده می شوند. که والدین یا جد پدری آن ها، شناخته شده نباشد.
- از طرف دیگر این کودکان باید تحت سرپرستی سازمان بهزیستی قرار گرفته باشند، به عبارتی قبل از سپردن کودکان به فرزندی این کودکان باید از طریق مراجع قضایی در اختیار سازمان بهزیستی قرار بگیرند. و مهم تر اینکه این کودکان باید به خانواده هایی سپرده شوند که قانون تعیین کرده باشد.
- کودکانی را می‌توان به عنوان فرزند خوانده انتخاب نمود. که تمامی تلاش ها و کوشش های حرفه‌ای جهت شناسایی والدین و بازگشت کودک به خانواده مؤثر واقع نگردیده باشد.
شرایط فرزندخواندگی برای زن و شوهر
در قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست مصوب 1392 به شرح شرایط زوجینی که قصد پذیرش فرزند از سازمان بهزیستی دارند پرداخته است. مطابق ماده 5 قانون مذکور زن و شوهری که پنج سال از تاریخ ازدواج آنان گذشته باشد و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند مشروط به این که حداقل یکی از آنان بیش از سی سال سن داشته باشد میتوانند درخواست فرزندخواندگی را ارائه دهند ، استفاده از مشاوره حقوقی توسط وکیل فرزندخواندگی.
فسخ فرزندخواندگی
الف) فسخ سرپرستی به درخواست مقام قضایی: ممکن است زوج سرپرست یا یکی از آنها شایستگی لازم برای نگاهداری کودک تحت سرپرستی را از دست بدهد.
ب) فسخ سرپرستی به درخواست سرپرست: ممکن است سوءرفتار شدید فرزندخوانده سبب شود که ادامه سرپرستی برای زوج سرپرست یا یکی از آنها را غیرقابل تحمل کند یا توانایی مالی، جسمی یا روحی از زوج سرپرست سلب شود.
ج) فسخ سرپرستی با توافق زوج سرپرست و پدر و مادر واقعی کودک یا توافق فرزندخوانده و زوج سرپرست: چنانچه فرزندخوانده کبیر شود، دادگاه قبل از صدور حکم فسخ سرپرستی در هر مورد سعی خواهد کرد که اقدامات لازم را در جهت بقای سرپرستی به عمل آورد و در صورت عدم موفقیت، حکم فسخ سرپرستی را صادر می‌کند.