شرایط ورود به شغل وکالت
چهار گروه از فارغ التحصیلان می توانند با شرکت در آزمون وکالت که بوسیله مرکز وکلای قوه قضاییه یا کانون وکلای ایران برگزار می شود، وارد شغل وکالت شوند. این چهار گروه عبارتن هستند از:
- کارشناسی رشته حقوق
- کارشناسی رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی
- کارشناسی رشته فقه و حقوق اسلامی (ویژه دانشگاه شهید مطهری)
- مدرک حوزوی معادل لیسانس حقوق (در صورت پذیرفتن مراجع ذی صلاح)
بعد از قبولی در آزمون ذکر شده داوطلبان با گذراندن یک دوره کارآموزی ۱۸ ماهه، حضور در ۳۶ دادگاه گوناگون، ارائه پایان نامه و قبولی در آزمون اختیار، می توانند پروانه وکالت را از دادگستری دریافت کنند. آزون اختیار دو مرحله شفاهی و کتبی دارد و در شش رشته حقوق برگزار می شود. نا گفته نماند که بعضی از افراد با بهره‌مندی از یک سری شرایط مانند سابقه کار، از طی کردن دوره کارورزی معاف هستند.
توانمندی های لازم برای شغل وکالت
هر مسیر تحصیلی و کاری علاوه بر علاقه کلی به آنچه در ظاهر شغل به نظر می آید، نیازمند یک سری ویژگی های شخصیتی و فردی می باشد. توانمندی هایی که موفقیت و کسب درآمد مناسب را در میان رقبا امکانپذیر کنند:
- مسئولیت پذیری بالا
- دانش و تسلط بالا به مباحث حقوقی
- سخنوری و فن بیان خوب
- توانایی برقرار ارتباط اجتماعی خوب با اقشار مختلف
- قدرت همدلی و درک بالا
- تاب آوری بالا در مقابل مشکلات و شکست
- داشتن روحیه ریسک پذیری
- روابط عمومی و اجتماعی بالا
- جزئی‌نگری، ریزبین بودن، دقت و توجه زیاد
- داشتن شجاعت، شهامت، روحیه و سرشت مبارزه طلب
- اعتماد به نفس بالا
- رازداری و توجه زیاد به اخلاق مداری
- توانایی مباحثه با شناخت کامل از مغالطه ها
- قدرت فرضیه‌سازی، حدس و پیشبینی
- تسلط به نگارش متون قانونی
- توانایی ایستادگی و حفظ استقلال فکری و شخصی در مقابل جوسازی های شغلی
- توانایی بالا در تفسیر، استدلال و تحلیل اطلاعات و داده‌ها
- آشنایی با اصول و فنون مذاکره و توانایی متقاعد کردن دیگران
- در صورت کار در حوزه مالی، آشنایی با مباحث پایه‌ای امور مالی
- آشنایی و مطالعه در حیطه علوم مختلف و مرتبط مانند روانشناسی، علوم سیاسی، اقتصاد، جامعه شناسی، فلسفه و انسان شناسی
- داشتن استقامت و انرژی لازم برای ساعات کاری زیاد و چالش های کاری
مزایا و معایب شغل وکالت
شغل هر چند به موازات نکات مثبتی مانند شأن اجتماعی و درآمد بالا یا اساس اقناع درونی می باشد، اما همچنین چالش ها و مشکلات متعددی را نیز به همراه دارد. با آگاهی از این دو مورد در کنار هم، می توان بهتر برای فعالیت در هر شغل برنامه ریزی و تصمیم گیری کرد.
مزایای وکالت
- بهره‌مندی از شأن و جایگاه اجتماعی مناسب
- عدم نیاز به حضور مستمر در دفتر کار
- عدم نیاز به سرمایه گذاری اولیه
- عدم الزام به تأسیس دفتر وکالت
- تنوع زمینه های کاری
- امکان درآمدزایی بالا
- استقلال کاری و حرفه ای
- امنیت شغلی مناسب
- پاداش احساسی در کنار پاداش مالی
معایب شغل وکالت
- زمان طولانی تا رسیدن به درآمد بالا
- مسئولیت شغلی سنگین از نظر اخلاقی، حرفه ای و قانونی
- طولانی بودن دوره اتمام هر پرونده و نیاز به صبر بالا
- حضور در شرایط کاری و محیط استرس زا
- عدم قطعیت در مسیر رسیدگی به پرونده ها
- روبرو شدن با خطرات جانی و مالی در بعضی موارد
- بازار کار رقابتی
- ساعت کاری طولانی
وظایف و مسئولیت های وکیل
به علت فراوانی و تنوع قوانین و نا آشنا بودن افراد نسبت به این قوانین و پیچیدگی رسیدن به حق خود، نیاز به وکیل در جامعه نیاز است. مسئولیت های دقیق هر وکیل به حوزه کاری، نوع پرونده و موکل بستگی دارد ولی در حالت کلی وظایف مشترک در شغل وکالت عبارت هستند از موارد زیر:
- بررسی دقیق جزئیات پرونده
- تجزیه و تحلیلی داده های پرونده و جمع آوری تمامی اطلاعات لازم
- پیدا کردن راه حل موثر، مفید و قابل انجام
- پاسخگویی به سوالات موکل و راهنمایی او
- فرضیه‌سازی و تدوین استراتژی های قانونی
- تنظیم متون حقوقی و آماده‌سازی مستندات قانونی
- ارائه مشاوره و توصیه به موکل برای انجام راه حل موجود
- دفاع از موکل در جلسات دادگاه
- کمک به قاضی دادگاه برای صدور رأی عادلانه
- انجام کارهای اداری و قانونی برای دست‌یابی به نتیجه دلخواه در مسیر پرونده
تفاوت وکالت و مشاوره حقوقی
وکیل یک متخصص حقوق است که در امور حقوقی مختلف به مراجعان خود مشاوره و راهنمایی ارائه می دهد یا در دادگاه از حق فرد یا افراد، حمایت می نماید. اما نباید کارشناس یا مشاور حقوقی را با شغل وکالت اشتباه گرفت. هرچند همه افرادی با این عناوین شغلی در رشته حقوق تحصیل نموده اند، اما برای کار در حوزه وکالت، دو شرط قبولی در آزمون وکالت و گذراندن دوره کارآموزی از الزامات هستند. در حقیقت فارغ التحصیلان رشته حقوق در تمامی مقاطع می توانند در شرکت ها و سازمان های خصوصی و دولتی به عنوان مشاور حقوقی فعالیت کنند.
اما وکالت دادگستری نیاز به گذراندن آزمون وکالت و اخذ پروانه وکالت دادگستری دارد. تفاوت دیگر وکیل دادگستری با مشاور حقوقی در این است که دارندگان پروانه وکالت، قضاوت و سردفتری، نمی توانند در سازمان های دولتی یا شرکت ها استخدام رسمی شوند مگر اینکه پروانه وکالت خود را نزد مرجع مربوط موقتا تودیع کنند. اما چنین الزامی برای مشاور حقوقی وجود ندارد و آن ها می توانند ضمن فعالیت به عنوان مشاور، در مشاغل دولتی نیز فعالیت کنند.
انواع شغل وکالت
حوزه های کار وکلا بسیار گسترده می باشد در نتیجه وکلا با توجه به نوع و میزان تحصیلات، حوزه کاری مورد علاقه، اطلاعات و دانش عمومی و تخصصی می توانند در یکی از زمینه های زیر به وکالت مشغول شوند:
- وکیل جراحت شخصی و حوادث
- وکیل ورشکستگی
- وکیل مالکیت فکری و معنوی
- وکیل شرکتی
- وکیل مهاجرتی
- وکیل امور اداری و استخدامی
- وکیل کیفری
- وکیل خانواده
- وکیل مالیاتی
- وکیل اداره کار و کارگران
- وکیل تأمین اجتماعی
- وکیل معاضدتی
- وکیل اتفاقی
- وکیل دعاوی مدنی
بازار کار و حقوق شغل وکالت در ایران
همانطور که نمی توان تصور کرد روزی پزشکی بدون بیمار باشد، جامعه هیچ گاه خالی از اختلافات بین افراد و درون سازمانی نخواهد بود. بنابراین، شغل وکالت همواره مورد نیاز است و به دلیل تنوع زمینه‌های کاری، می‌توان ادعا کرد که این رشته همواره از درآمد خوبی برخوردار است. هرچند میزان درآمد وکیل‌ها به عوامل متعددی مانند نوع رشته تحصیلی، سطح تحصیلات، داشتن پروانه وکالت، سابقه کاری، نوع و تعداد پرونده‌های ارجاعی، شهر محل کار و توانمندی‌های شخصیتی وکلا بستگی دارد. از طرفی، آشنایی با اصول بازاریابی در وکالت، برندسازی شخصی و جذب موکل نقش مهمی در ایجاد اعتبار شغلی، افزایش تعداد پرونده‌ها و افزایش مبلغ دریافتی وکلا ایفا می‌کند.
سخن پایانی
وکلا نقش بسیار مهمی در زندگی موکلین خود دارند. با داشتن دانش بالا، قدرت درک و همدلی، تسلط بر قوانین و توانایی استفاده از داده ها، آنها نقش بسیار مهمی در چالش های پیچیده زندگی موکلین خود ایفا می کنند. وکلا موفق به دلیل این خصوصیات، شناخته می شوند و به درآمد و حقوق بالایی دست می یابند. اشخاصی که به همراه علاقه و استعداد وکالت، توانایی های شخصیتی و اراده برای مقابله با چالش های شغل وکالت را در خود دارند، بهترین گزینه برای انتخاب رشته حقوق و شدن وکیل هستند.