استناد به اسکرین شات
اسکرین شات یکی از دستاورد های تکنولوژی می باشد که در سالهای اخیر استناد به اسکرین شات خیلی عادی شده است. اغلب اسکرین شات برای اثبات مدعایی به طرف مقابل و در خارج از دادگاه ها مورد استفاده قرار می گیرد. ولی امروزه استناد به اسکرین شات در محاکم نیز بسیار شایع گردیده است.
ولی سوال این است که آیا قانون استناد به اسکرین شات وجود دارد یا خیر؟ در ادامه ضمن بررسی قانون استناد به اسکرین شات و قانون ادله الکترونیک، این موضوع که آیا اسکرین شات مدرک محسوب می گردد و محمل قانونی دارد یا خیر، مورد بررسی قرار داده می شود.
استناد به اسکرین شات بعنوان یکی از ادله اثبات دعوا در قانون تجارت الکترونیک پذیرفته شده است. اسکرین شات تصویربرداری از پیام ها و گفته های اشخاص در فضای مجازی می باشد. در حال حاضر با گسترش تکنولوژی، استفاده از فضای مجازی میان همگان به شدت شیوع یافته و معمولا افراد از راه فضای مجازی زیادی از امور خود را مدیریت می کند. و برخی اوقات صحبت های اساسی از این راه فی مابین افراد صورت می گیرد. به همین دلیل چنانچه نسبت به معامله، گفت و گوهای کاری و خصوصی و… پیام هایی در این فضا رد و بدل شده باشد، در صورت ایجاد اختلاف، استناد به اسکرین شات می تواند بسیار راه گشا باشد.
قانون استناد به اسکرین شات
قبل از سال 1382 استناد به اسـکرین شـات و ادله الکترونیکی دارای وجاهت قانونی نبوده است. و فقط از این ادله در حد اماره مورد استفاده قرار می گیرد. ولی مطابق با استفاده روز افزون از فضاهای مجازی در تمام مشاغل و امور، نیاز به قانونی در باب فضای مجانی و جرایم رایانه ای به شدت احساس شد. به همین دلیل برای خلائی که قانون گذار در قانون در باب استناد به اسکرین شات و ادله الکترونیکی در فضای مجازی احساس کرد. این موضوعات در قانون تجارت الکترونیک مورد بررسی و جرم انگاری قرار گرفته اند.
یکی از موضوعات اساسی در هر قانونی ادله اثبات دعوا در آن قانون می باشد. به همین علت قانون گذار در قانون تجارت الکترونیک در فصل دوم به ادله اثبات دعوا در جرایم اینترنتی پرداخته است.
در باب استناد به اسکرین شات و ادله اثبات الکترونیکی چنین آورده است: اسناد و ادله اثبات دعوی ممکن است بصورت داده پیام بوده و در هیچ یک محکمه یا اداره دولتی نمی توان بر اساس قواعد ادله موجود ارزش اثباتی «داده پیام» را صرفا به علت شکل و قالب آن رد نمود.
آیا اسکرین شات مدرک محسوب می شود؟
همانند خیلی از ادله اثبات دعوا که به آنها اسـتناد می شود. استناد به اسکرین شات هم اصول و مقررات خاص خود را دارد. ولی آنچه حائز اهمیت می باشد این است که برای نوع این مدرک که الکترونیکی می باشد نباید نسبت به آن احجاف انجام گیرد. و در پذیرش آن تردیدی باشد.
لازم به ذکر است که از طریق استناد به اسـکرین شـات حتی ممکن است که نسبت به جرمی شکایت انجام شود. و با استناد به اسکرین شات بتوان جرم را اثبات و مجرم را بوسیله قانون مجازات کرد.
اثبات تهدید با استناد به اسکرین شات
تهدید جرمی کیفری می باشد. که در قانون مجازات اسلامی در مواد 668 و 669 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مورد جرم انگاری قرار گرفته است. برخی اوقات تهدید دیگری از راه فضای مجازی انجام می گیرد. تهدید به مرگ، تهدید به افشاء سر، تهدید به آبروریزی و….
در این مواقع فردی که مورد توهین قرار گرفته است از پیام های توهین آمیز اسکرین شات می گیرد و نسبت به این موضوع در محکمه شکایت مطرح می نماید که در این مواقع استناد به اسکرین شات از ادله اثبات دعوی محسوب می گردد. و امکان اثبات جرم تهدید با استناد به اسکرین شات وجود دارد. در این مواقع نوع الفاظی که در تهدید به کار رفته است نیز حائز اهیت است و گاها می تواند در نوع مجازات تاثیر داشته باشد.
اثبات توهین با اسـتناد به اسـکرین شات
گاها اتفاق می افتد که افراد در عصبانیت الفاظ رکیک و فحاشی و توهین هایی را در قالب پیام به دیگری ارسال می نمایند و همین امر گاها سبب بروز مشکلات عدیده ای می شود چراکه ممکن است شخص مقابل از پیام ها اسکرین شات بگیرد و سپس با استناد به اسکرین شات، تحت عنوان فحاشی و توهین شکایت کیفری مطرح نماید.
و ازهمانطور که قانون گذار در ماده 655 قانون آیین دادرسی کیفری نیز سعی بر این داشته است که سیستم دادرسی را نیز به سمت دادرسی الکترونیک سوق دهد. به همین دلیل با توجه به سیستم الکترونیک قضایی استناد به اسکرین شات و پیام های موجود در فضای مجازی نیز امری بدیهی و قابل قبول می باشد.
قانون گذار در ماده 655 قانون آیین دادرسی کیفری بیان داشته است که: “در هر مورد که به موجب قوانین آیین دادرسی و سایر قوانین و مقررات موضوعه اعم از حقوقی و کیفری، سند، مدرک، نوشته، برگه اجرائیه، اوراق رای، امضاء، اثر انگشت، ابلاغ اوراق قضائی، نشانی و مانند آن لازم باشد صورت الکترونیکی یا محتوای الکترونیکی آن حسب مورد با رعایت ساز و کارهای امنیتی دکر شده در مواد این قانون و تبصرههای آن کافی و معتبر است.”
استناد به اسکـرین شات جعلی
بعضی اوقات اتفاق می افتد که افرادی برای گرفتار کردن دیگری و اتهام زدن به او، با وسایل و ابزار مدرن، اقدام به تهیه پیامک هایی با محتواهای مجرمانه در قالب اسکرین شات می نماید. و ادله جعلی خود را در محکمه بعنوان ادله الکترونیک ارائه داده و تقاضای مجازات برای دیگری را می کند. در اینصورت چنانچه خوانده که اتهامی از این طریق به او خورده است نسبت به این موضوع ادعای جعل مطرح کند با ارجاع به کارشناسی، این موضوع اثبات می شود. و در این صورت برای اسـتناد به اسـکرین شات جعلی برای مصرف کننده مجازات جعل و استفاده از سند مجعول مقرر می شود.
مشاوره حقوقی
در خیلی از مواقع کسانی که قصد اقامه دعوایی را بر علیه دیگری دارند ولی هیچ سند و مدرکی در اثبات مدعای خویش جز گپ و گفت و گوهایی در فضای مجازی در دست ندارند. این افراد اگر چه مدرک مکتوبی در دست ندارند، ولی با استناد به اسکرین شات نیز امکان اثبات خیلی از مسائل وجود دارد، بعضی چت هایی که میان افرادی مطرح می شود می تواند در علم قاضی تاثیر زیادی داشته باشد. و همین موضوع ضمینه ای برای بررسی و کنکاش های دیگر و بدست آوردن ادله دیگری برای اثبات مدعا باشد.
از این رو استناد به اسکرین شـات گاها می تواند بسیار راه گشا باشد. ولی بهتر است پیش از اقامه دعوا از این راه با وکیل سایبری که به قوانین اینترنتی اشراف کامل دارد مشاوره و هم فکری لازم انجام گیرد. مشاوره حقوقی با وکیل و مشاور حقوقی سایبری در اکثر موارد می تواند شما را به نتایج مطلوب سوق دهد.