جرائم پزشکی چیست؟
به خاطر اینکه تیم پزشکی در بیمارستان ها از اعضای خانواده بیمار امضا و یا تعهد می گیرند. به همین دلیل مردم تصور می کنند که در صورت بروز مشکل، مسئول خانواده و یا مراقب بیمار است. در صورتی که این چنین نیست، برخی از جرایم وجود دارند که به دلیل عدم رعایت و یا عدم دقت به اصولی خاص به پزشکان تعلق می گیرند. که برحسب این قوانین هنگام بروز این مشکل، باید به صورت قانونی رسیدگی شود که به این نوع جرایم، جرایم پزشکی گفته می شود.
جرایم پزشکی شامل چه مواردی می باشد
دیه در قصور پزشکی چگونه محاسبه می شود
جرایم خاص پزشکی
جرایم خاص پزشکی به نوعی جرایم پزشکی گفته می شود. که به نوعی به رفتار خاص پزشک در حوزه درمان مربوط می گردد. جرایم خاص پزشکی شامل موارد متعددی بوده است که در ادامه به معرفی هر یک می پردازیم.
- قتل غیرعمدی ناشی از تقصیر در امور پزشکی
- ایراد صدمات بدنی غیرعمدی ناشی از تقصیر پزشک
- قتل ترحم آمیز
- سقط جنین
- جرایم مربوط به پیوند اعضاء
قتل غیر عمد ناشی از تقصیر در امر پزشکی
چنانچه وراث متوفی از پزشک خاص و یا کادر درمانی مربوطه شکایتی داشته باشند. ابتدا شکایت آن ها، أخذ و مدارک و مستندات پزشکی، دریافت و ضمیمه پرونده شده، یعنی در گام اول باید رابطه درمانی بین بیمار و پزشک مشتکی عنه احراز شود. و ممکن است که در همین قدم اولیه، پرونده نسبت به متهم مورد نظر بسته شود که در آن صورت به لحاظ عدم توجه اتهام به متهم، قرار منع تعقیب صادر خواهد شد. و یا اینکه مستندات کافی از سوی شاکی یا شکات، ارائه شود. که طی دستوری، پرونده جهت تشکیل کمیسیون تخصصی پزشکی قانونی ارسال گردد. کمیسیون مذکور با تشکیل جلسه، فرآیند درمان را ملاحظه می نماید. و سپس در خصوص تقصیر پزشک و یا عدم تقصیر وی کارشناسانه اظهار نظر می کند.
با فرض اعلام پزشکی قانونی مبنی بر تقصیر ۲۰ درصدی پزشک، و سپس وصول این نظریه، می توان در راستای ماده ۱۶۸ قانون آیین داد رسی کیفری، متهم را احضار نمود. شرایط شکلی و ماهوی احضار وی (متهم) همان می باشد که در مواد ۱۶۸ الى ۱۷۳ قانون آیین دادرسی کیفری بیان شده است.
ایراد صدمات بدنی غیرعمدی ناشی از تقصیر پزشکی
فرایند تحقیق و دادرسی در خصوص ایراد صدمات بدنی غیرعمدی ناشی از تقصیر پزشک، همان می باشد که در حالت اول گفته شد. این جرم از جرایم قابل گذشت بوده. ولیکن جرم فوت ناشی از تقصیر پزشک از جرایم غیرقابل اغماض است.
قتل ترحم آمیز (آتانازی)
منظور از این نوع قتل، این است که بیمار به یک بیماری لاعلاج و غیرقابل تحمل مبتلا گشته و از پزشک می خواهد به درد و رنج غیرقابل تحمل وی پایان دهد. و پزشک با تجویز داروی ویژه و با احساس همدردی و ترحم آمیز، به حیات بیمار پایان می دهد.
آیا عمل او همانند سایر قتل ها قابل پیگیری و مجازات بوده و یا اینکه اقدامات ترحم آمیز پزشک می تواند ماهیت عمل مجرمانه ی وی را تغییر دهد؟
براساس مقررات کیفری قوانین جزایی ایران، این عمل پزشک جرم محسوب شده و قابل مجازات است. و اساسا انگیزه، تأثیری در ماهیت عمل مجرمانه مرتکب ندارد بلکه در جرایم تعزیری می تواند از جهات مخففه محسوب گردد.
سقط جنین
در مورد سقط جنین دو تعریف در دو حوزه وجود دارد. این دو تعریف در دو حوزه جداگانه پزشکی و حقوقی است که در ادامه به بیان هریک می پردازیم.
جرایم مغایر با شئون حرفه پزشکی
جرایم مغایر با شئون حرفه پزشکی شامل موارد زیر می باشد:
- افشای اسرار بیماران، موضوع ماده ۶۴۸ قانون تعزیرات
- صدور گواهی خلاف واقع پزشکی، موضوع ماده ۵۳۹ قانون تعزیرات
- عدم کمک به مصدومین، موضوع قانون مجازات خودداری از کمک به مصدومین و رفع مخاطرات جانی (مصوب ۱۳۵۴)
- تبلیغات گمراه کننده و فریب بیماران، موضوع ماده ۵ قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی (مصوب ۱۳۳۴)
- دخالت غیرمجاز در امور پزشکی، موضوع مواد ۱ و ۳ قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی
افشای اسرار پزشکی
بر اساس ماده 648 قانون تعزیرات – کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 «اطباء و جراحان و ماماها و داروفروشان، محرم اسرار بیمار تلقی شده، به غیر از موارد ضروری و اقتضای قانون نمی توانند اسرار مردم را افشا کند. و در صورت اقدام، مرتکب به سه ماه و یک روز تا یک سال حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا شش میلیون ريال محکوم می گردد.
استثنائات جرم افشای اسرار پزشکی
پزشکان و موسسات پزشکی در موارد زیر ملزم به افشای اسرار بیماران و اعلام آن به مراجع قانونی ذی ربط هستند:
١. بیماری های آمیزشی
۲. بیماری های واگیردار
۳. طاعون
۴. تب زرد
۵. مطبقه (تیفوئید)
۶. محرقه (تیفوس اگزمای نتماتیک) (اگزانتماتیک)
7. آبله
۸. مخملک
۹. سرخجه
۱۰. خناق (دیفتری)
۱۱. اسهال خونی
۱۲. سرسام واگیر (مننژیت)
۱۳. تب عرق گز (سوئت میلویر)
۱۴.وبا و اسهال وبایی شکل
۱۵. ماليا، فلج اطفال تب مالت و …
۱۶. دفاع پزشک در محکمه و استناد به سر خاص بیمار.
صدور گواهی خلاف واقع پزشکی
ماده ۵۳۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): هرگاه پزشک، تصدیق نامه برخلاف واقع درباره شخصی برای معافیت از خدمت در ادارات رسمی یا نظام وظیفه یا برای تقدیم به مراجع قضایی بدهد به حبس از شش ماه تا دو سال یا به سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد. و هرگاه تصدیق نامه مزبور به واسطه اخذ مال یا وجهی انجام گرفته است. علاوه بر استرداد و ضبط آن به عنوان جریمه، به مجازات مقرر برای رشوه گیرنده محکوم می شود.
مجازات جرایم پزشکی
با توجه به نوع تخلف پزشکان و نتیجه حاصل و وضعیت بیمار، می تواند مشخص کننده نوع مجازات پزشک گردد.
با توجه به اینکه بین پزشک و بیمار یک رابطه حقوقی وجود دارد. به همین دلیل است. که پزشک باید قبل از شروع به معالجه تمام استعدادها و قابلیت های خود را به کار ببرد تا بتواند به بهترین شکل ممکن وظیفه خود را انجام دهد.
همان گونه که می دانید همیشه نتیجه خوب کسب نمی شود. و ممکن است که به خاطر دلایلی، مشکلاتی به وجود بیاید که در این حالت به دلیل عدم انجام صحیح و یا وجود قصور در معالجات پزشک، ممکن است با توجه به وضعیت، مجرم شناخته شده و مجازات گردد.
لازم به ذکر است که تخلفات جزایی و انتظامی پزشکان دو مفهوم بسیار جدا بوده و از لحاظ مختلفی با یکدیگر فرق دارند.
خطای انتظامی این می باشد که نقص تکالیفی وجود دارد که بر حسب مقررات صنفی این وضع شده است. و پزشکان باید به مقررات، احترام قائل باشند و آن ها را به خوبی انجام دهند.