جرایم قابل گذشت چیست؟
جرایم قابل گذشت جرایمی هستند که با شکایت شاکی یا شخص متضرر شروع میشود. یا به بیانی دیگر شکایت شاکی از جمله شرایط اصلی این دسته از پرونده های قضایی است. در این قسمت لازم به ذکر است که قبل یا حتی در زمان رسیدگی به پرونده جرم، شخصی که شاکی یا متضرر است میتواند فرد مجرم را ببخشد. با رضایت شخص شاکی پرونده بسته می شود.
ممکن است این سوال برای شما ایجاد شود که چه عاملی باعث شده تا مراجع قضایی این دسته از جرم ها را قابل گذشت اعلام کنند؟ جنبه خصوصی جرمی که اتفاق افتاده است بر جنبه عمومی آن غلبه می کند.
گذشت شاکی در جرایم قابل رضایت
شخص شاکی که قصد اعلام رضایت دارد باید خواسته خود را با بیانی کاملا شیوا و واضح مطرح کند. جمله بندی و سخنان این شخص باید به گونه ای باشد که قصد گذشت کردن در سخنان او مشهود باشد. در صورت بخشش شخص مجرم روند پیگیری پرونده را متوقف و پرونده مختونه اعلام می شود. گذشت می تواند شفاهی، کتبی یا رسمی و غیر رسمی نیز باشد. کذشت شفاهی می تواند نوشته و به دادگاه مربوطه ارائه گردد. گذشت کتبی رسمی هم باید در دفتر ثبت اسناد رسمی یا در کلانتری ثبت شود.
فرق بین جرایم قابل گذشت و غیر قابل گذشت چیست؟
مطابق با قانون هیچ جرمی قابل گذشت نیست مگر آنکه در قانون قابل گذشت آن محرز باشد. همانگونه که بیان شد در جرایم قابل گذشت، پرونده با گذشت شاکی خاتمه پیدا می کند. ولی در جرایم غیر قابل گذشت حتی اگر شاکی هم گذشت کند. تعقیب پرونده بوسیله شاکی عمومی (دادستان یا نماینده او) ادامه پیدا می یابد. ولیکن ین رضایت می تواند موجبات تخفیف را فراهم سازد.
چه جرایمی از جرایم قابل گذشت به حساب میآید؟
با توجه به تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری ۹۹، جرایم زیر از جرایم قابل گذشت می باشد در حالتی که در پیش از تصویب این قانون، غیر قابل گذشت محسوب می شدند. مطابق با قانون جدید، مجازات حبس جرایم زیر به نصف کاهش پیدا کرده است که مجازات های آن بر اساس قانون جدید در موارد زیر ذکر شده است:
۱- تمامی جرایم کلاهبرداری و در حکم آن که ارزش مال مورد کلاهبرداری آن تا مبلغ صد میلیون تومان باشد.( ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری)
۲- در جرم سرقت، زمانی که ارزش مال به سرقت رفته تا مبلغ ۲۰ میلیون تومان باشد، جزء جرایم قابل گذشت محسوب می گردد به شرط آنکه سارق فاقد سابقه موثر کیفری باشد. ( مواد ۶۵۶،۶۵۷،۶۶۲و۷۰۰ تعزیرات)
۳- از بین بردن آبرو و حیثیت افراد توسط رایانه و وسایل مخابراتی ( تبدیل مجازات حبس از ۴۵ روز تا ۱ سال)
۴- افرادی که در اسناد یا نوشته های غیر رسمی مرتکب جعل شده باشند. ( تبدیل مجازات حبس به سه ماه تا یک سال)
۵- افرادی که با سوء استفاده از ضعف افراد ( که شامل افراد صغیر،مجنون، سفیه هم می شود)،نوشته یا سندی تجاری یا غیر تجاری (مانند چک و سفته) که باعث ضرر آن ها یا برائت شخصی دیگر شود را از هر راهی از این افراد اخذ نمایند.( تبدیل مجازات حبس به سه ماه تا یک سال). اگر مرتکب ولی، وصی یا قیم باشد، مجازات حبس آن از 18 ماه تا 3 سال و 6 ماه حبس خواهد بود.
۶- توهین ساده به افراد از راه فحاشی، مجازات آن بر اساس قانون کاهش حبس تعزیری ۹۹ به جزای نقدی درجه شش ( ۶۰ میلیون تا ۲۴۰ میلیون ریال) تبدیل گردیده است.در صورتی که در قانون پیش مجازات آن، پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی و همچنین تحمل شلاق تا ۷۴ ضربه.
۷- توهین به کارمندان دولت و مسئولان کشوری (مانند رؤسای قوای سه گانه و یا معاون رئیس جمهمور. (تبدیل مجازات حبس به ۴۵ روز تا ۳ ماه حبس – تبدیل مجازت جزای نقدی از ۲ تا ۲۵ میلیون ریال مطابق با مصوبه هیأت وزیران)
۸- فردی که طفلی به او سپرده شده و از تحویل طفل خودداری نموده است ( تبدیل مجازات حبس از ۴۵ روز تا ۳ ماه-تبدیل جزای نقدی به ۱۵ تا ۳۰ میلیون ریال طبق مصوبه هیأت وزیران). همچنین اگر کسی طفل یا شخصی را که قادر به محافظت از خود نیست را در جایی که خالی از سکنه است را رها کند، بر اساس قانون کاهش حبس تعزیری ۹۹ به حبس سه ماه تا یک سال و به جزای نقدی ۲۵ تا ۱۰۰ میلیون ریال محکوم خواهد شد.
۹- ایجاد مزاحمت از راه تلفن یا دیگر دستگاههای مخابراتی.(تبدیل مجازات حبس به ۱۵ روز تا ۳ ماه)
۱۰- فردی که به اغفال زنان از راه موارد غیر واقعی مثل داشتن شغل یا تحصیلات عالی میپردازد و شخص از این راه با فرد فریب خورده از دواج می نماید. (تبدیل حبس از ۳ ماه تا ۱ سال)
۱۱- افرادی که اسنادی را بصورت سفید مهر و یا سفید امضاء به شخصی بسپارد و آن فرد از این راه سوء استفاده بنماید یا به هر طریقی به این اسناد دست پیدا نموده باشد.(تبدیل مجازات حبس به۶ تا ۱۸ ماه)
۱۲- افرادی که مرتکب جرم خیانت در امانت شده اند ( مانند کسی که اموال خود یا اسنادی مثل چک یا سفته را در اختیار کسی به عنوان امانت یا اجاره داده باشد و آن فرد این اموال یا اسناد را بفروشد یا مفقود نماید)، مطابق با قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، به حبس از۳ تا ۱۸ ماه محکوم خواهد شد.
۱۳- در حالتی که شخصی باغ میوه یا نخلستان کسی را خراب نماید یا به طریقی محصولات دیگران را درو نماید یا موجب خشک شدن آبی که متعلق به دیگران است بشود طبق قانون کاهش حبس تعزیری ۹۹، مجازات حبس آن به درجه ۶ (بیش از ۶ ماه تا ۲ سال) تبدیل می گردد و فردی که به تخریب نمودن و قطع کردن اصل نخل خرما بپردازد، بر اساس قانون جدید تا سه ماه حبس و همچنین به جزای نقدی ۱۵ تا ۲۵ میلیون ریال محکوم خواهد شد.
نکته: موارد ذکر شده زمانی شامل قانون کاهش مجازات حبس تعزیری می گردد و قابل گذشت میباشد که این املاک و اراضی به اشخاص خصوصی تعلق داشته باشد.
۱۴- تخریب کردن اراضی، مراتع و منابع طبیعی متعلق به دولت یا شرکت های دولتی، تخریب محیط زیست، تصرف عدوانی و ممانعت از حق( مجازت حبس آن از ۱ ماه تا یک سال می باشد و بر اساس قانون کاهش حبس مجازات تعزیری، در حالتی که این اراضی متعلق به شخص خصوصی باشد، مجازات آن به نصف کاهش پیدا می کند.
۱۵- زمانی که شخص بر اثر بی احتیاطی در رانندگی مرتکب صدمه بدنی شود، مطابق با قانون کاهش مجازات حبس تعزیری۹۹، به حبس ۱۵ تا ۷۵ روز و در صورتی که موجب نقصان یا مصدومیت منافع یا اعضای بدن شود، به حبس از یک تا سه ماه و پرداخت دیه در صورت مطالبه شخص مصدوم محکوم می گردد.
۱۶- زمانی که افراد زیر ۱۸ سال مرتکب جرایم تعزیری درجه پنج تا هشت شوند و جرم محقق شده دارای بزه دیده باشد.
نکته: جرایم قابل گذشت در حالی که جزء جرایم در جه چهار تا هشت باشد، مجازات حبس آن بر اساس قانون جدید به نصف کاهش پیدا می کند.
فهرست جرایم
جرایمی که به موجب قانون خاص قابل رضایت بعد از حکم هستند عبارتند از:
- جرایم تعزیری مندرج در قانون مجازات اسلامی در کتاب دیات
- حد قذف – ماده 255 قانون مجازات اسلامی: ( حد قذف، حق الناس است و تعقیب )
- حد سرقت بندهای د، ذ، ر، ز، م، ماده 268 قانون مجازات اسلامی: ( بند د: صاحب مال از سارق در مرجع قضایی شکایت کند. ) بند ذ: ( صاحب مال . . . )
- تحصیل سند یا نوشته باسوء استفاده از ضعف نفس اشخاص – ماده 596 تعزیرات: ( هر کس با استفاده از ضعف نفس شخصی یا هوی و هوس او یا حوایج . . . )
- توهین به افراد – ماده 608 تعزیرات: ( توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک . . . )
- سقط جنین ناشی از ضرب و اذیت و آزار عمدی زن حامله – ماده 622 تعزیرات: ( هر کس عالما و عامدا به واسطه ضرب و یا اذیت و آزار زن حامله . . . )
- امتناع از دادن طفل سپرده شده – ماده 632 تعزیرات : ( اگر کسی از دادن طفلی که به او سپرده شده است در زمان مطالبه اشخاصی امتناع کند. )
- رها کردن طفل یا شخصی که قادر به محافظت از خود نیست در محل خالی از سکنه – ماده 633 تعزیرات: ( هر گاه کسی شخصا یا به دستور دیگری این کار را انجام دهد. )
- ترک انفاق زوجه و افراد واجب النفقه ماده 642 تعزیرات و ماده 53 قانون
- افشای اسرار حرفه ای – ماده 648 قانون تعزیرات: ( اطبا و جراحان و ماماها و دارو فروشان و . . . )
- تهدید – مواد 668 و 669: ( هر کس با جبر و قهر یا با اکراه و تهدید ، دیگری را . . . )
جرایم تعزیری قابل بخشش بعد از حکم
- تحریق اشیای منقول – ماده 676 تعزیرات: ( هر کس سایر اشیای منقول متعلق به دیگری را آتش بزند.)
- تخریب عمدی اشیای منقول و غیر منقول – ماده 677 تعزیرات: ( هر کس عمدا اشیای منقول یا غیر منقول متعلق به دیگری را تخریب کند.)
- کشتن ، مسموم کردن ، تلف یا ناقص کردن عمدی و بدون ضرورت حیوان حلال گوشت دیگری یا حیواناتی که اشکار آنها توسط دولت ممنوع است – ماده 679 تعزیرات .
- سوزاندن یا اتلاف عمدی اسناد تجاری و غیر تجاری غیر دولتی – ماده 682: ( هر کس عالما هر نوع اسناد یا اوراق تجارتی و غیر تجارتی را بسوزاند. )
- چراندن محصول دیگری ، تخریب باغ و محصول دیگری – ماده 684 تعزیرات: ( هر کس محصول دیگری را بچراند یا تاکستان یا باغ میوه یا نخلستان . . . )
- قطع یا از بین بردن اصله نخل خرما بدون مجوز قانونی – 685 تعزیرات: ( هر کس اصله نخل خرما را به هر ترتیب یا هر وسیله از بین ببرد. )
- تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحکت یا ممانعت از حق – ماده 690 تعزیرات: ( هر کس به وسیله ی صحنه سازی از قبیل پی کنی ، دیوار کشی . . . )
- تصرف ملک غیر به قهر و غلبه – ماده 692 تعزیرات: ( هر گاه کسی ملک دیگری را به قهر و غلبه تصرف کند. )
- ورود به عنف یا تهدید در منزل یا مسکن غیر – ماده 694 تعزیرات: ( هر کس در منزل یا مسکن دیگری ورود یا تهدید کند )
- افترا – ماده 697 تعزیرات: ( به وسیله ی اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه . . . )
- نشر اکاذیب – ماده 698 : ( به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی . . . )
- افترا عملی – ماده 699 تعزیرات: ( عالما و عامدا به قصد متهم نمودن دیگری آلات و ادوات جرم و اشیایی . . . )
- هجو ماده 700 تعزیرات: ( هر کس با نظم یا نثر یا به صورت کتبی یا شفاهی . . . )
جرایم قابل گذشت بر اساس ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی
۱- جرم ترک انفاق بر اساس ماده ۵۳ قانون حمایت از خانواده
۲- صدور چک پرداخت نشدنی