دادخواست و یا به عبارتی شکوائیه ، از اوراق قضایی هستند که جهت تنظیم انواع شکایت از بابت یک جرم یا طرح یک دعوای حقوقی ، مورد استفاده قرار می گیرند . انواع شکایات در دو نوع کیفری و حقوقی دسته بندی می شوند که تفاوت هایی نظیر روند طرح شکایت و جرم های تعریف شده برای هر کدام را شامل می شوند .
انواع شکایت
امروزه در صورت بروز مشکلی که طرفین نتوانند آن را بین خودشان حل کنند ، طرفین می توانند از انواع شکایت ها بهره گرفته و حقشان را مطالبه کنند . انواع شکایات در دو گروه کیفری و حقوقی تقسیم بندی می شوند ، دعاوی کیفری در رابطه با فعلی است که دادگاه برای مرتکبین آن مجازات تعیین کرده است ؛ اما در دعاوی حقوقی دادگاه برای مرتکب مجازات تعیین نکرده و صرفا فرد را به انجام تکالیف قانونی خود ملزم مینماید . طرح دعوای حقوقی میبایست حتما در ورقه مخصوصی به نام دادخواست انجام شود ، اما اختلافات کیفری را میتوان در کاغذهای سفید معمولی نوشت . طرح بدوی شکایت کیفری در دادسرا انجام شده و پس از تکمیل تحقیقات در کلانتری ( و دادسرا ) در دادگاه عمومی مطرح میشود . اما دعاوی حقوقی در دادگاه حقوقی و یا شورای حل اختلاف مطرح میگردند . در اختلافات کیفری ، شکایت کننده شاکی و کسی که از او شکایت میشود ، مشتکی عنه ( متهم ) و موضوع پرونده اتهام نامیده میشود . اما در دعاوی حقوقی به شکایت کننده خواهان و طرف مقابل خوانده و موضوع دعوی خواسته گفته میشود . برای دعوت کردن متهم به دادگاه از احضاریه و برای دعوت کردن خوانده از اخطاریه استفاده میشود . هزینه های دادسری دعاوی حقوقی و اختلافات کیفری با یکدیگر متفاوت است . در اختلافات کیفری در صورت عدم توجه متهم به احضاریه در وقت قانونی و با حکم جلب با اجبار به دادگستری برده میشود ، اما در دعاوی حقوقی دادگاه منتظر خوانده نمانده و ممکن است حکم به نفع خواهان صادر گردد . در دعاوی حقوقی با رضایت خواهان ، پرونده مختومه میگردد . اما اکثریت اختلافات کیفری با رضایت شاکی متوقف نمیگردد و جنبه عمومی جرم باقی می ماند .
شکایات کیفری
دعاوی کیفری در پی وقوع یک جرم مانند ؛ کلاهبرداری ، سرقت ، قتل و موارد بیشمار دیگر مطرح می شوند . در مورد این دعاوی سه رکن ؛ مادی ، معنوی و قانونی دعوا بسیار اهمیت دارد . رکن مادی ، صورت فیزیکی جرم و رکن معنوی ، سوء قصد آگاهانه مجرم است . رکن قانونی به این معناست که زمانی می توان فعل یا ترک فعلی را جرم دانست که در قانون ، جرم انگاری شده باشد . قانون حاکم ، قانون آیین دادرسی کیفری بوده و مرجع صالح برای رسیدگی ؛ دادسرا ، دادگاه کیفری 1 و 2 ، دادگاه نظامی ، دادگاه انقلاب و دادگاه اطفال و نوجوانان است . طرح دعوا در دعاوی کیفری با ارائه شکواییه آغاز شده و شاکی قصد مجازات مجرم را دارد . اگر جرم کیفری جنبه عمومی داشته باشد ، با رضایت شاکی هم رسیدگی و مجازات مجرم متوقف نخواهد شد . شکایات کیفری نوعی از انواع شکایت ها می باشند که در دو گروه اصلی ؛ جرایم علیه اموال و جرایم علیه اشخاص طبقه بندی می شوند . برخی از مهمترین دعاوی کیفری عبارتند از : انواع سرقت مسلحانه و غیر مسلحانه ، جرایم سیاسی ، جرایم انتخاباتی ، جرایم سایبری و رایانه ای ، اختلاس ، پولشویی ، محاربه و فساد فی الارض ، جعل مدارک ، اسناد ، مهر و امضا ، اخاذی ، توهین و افترا ، تهدید ، تجاوز به عنف ، قذف ، تفخیذ ، روابط نامشروع ، خیانت در امانت ، کلاهبرداری ، فروش مال غیر ، تجارت مواد مخدر و مشروبات الکلی ، بازداشت غیر قانونی ، ضرب و جرح ، قتل عمد و غیر عمد ، سقط جنین عمدی ، قاچاق کالا ، تولید و فروش غیر قانونی اسلحه ، تهدید امنیت ملی ، خیانت به کشور ، اخلال در نظم عمومی کشور ، تقلب ، فک غیر قانونی پلمپ ، استفاده از سند مجعول ، توهین به مقدسات ، قسم و شهادت دروغ ، آدم ربایی ، جرایم نظام مهندسی ، جرایم نظام پزشکی ، جرایم مطبوعاتی ، جرایم راهنمایی و رانندگی ، جرایم نظامی ، تخریب و اتلاف اموال عمومی ، ربا ، قمار، خرید مال مسروقه ، فریب در ازدواج ، ارتشا ، تحصیل مال از طریق نامشروع ، مزاحمت علیه بانوان و اطفال ، مزاحمت تلفنی ، فرار زندانی ، معامله معارض ، ترک انفاق . در هر کدام از این موارد بالا و در صورت نارضایتی ، می توانید به ثبت شکایت قضایی بپردازید .
شکایات حقوقی
دعوای حقوقی به معنی دعوای ناشی از نقض حقوق مدنی ، سرپیچی از تعهدات افراد و ایجاد خسارت در این زمینه است . انواع شکایت های حقوقی ، به دو گروه اموال و اشخاص طبقه بندی می شوند . در دعاوی حقوقی مبتنی بر اموال ، مسائلی حول محور ؛ مالکیت افراد بر اموال منقول و غیر منقول ، قراردادها ، مطالبه انواع طلب مطرح می شود . در دعاوی حقوقی مبتنی بر اشخاص مباحثی همچون ؛ طلاق ، ازدواج ، ارث مطرح می گردد . در شکایت حقوقی ، مرجع صالح برای رسیدگی دادگاه عمومی ( بدوی ، تجدید نظر ، دیوان عالی ) بوده و قانون حاکم ، آیین دادرسی مدنی است . طرح دعوا در دعاوی حقوقی با دادخواست خواهان آغاز می شود . اگر خواهان رضایت خود را اعلام کند ، رسیدگی به پرونده متوقف خواهد شد .
دعاوی حقوقی مالی
این دعاوی ، یکی دیگر از انواع شکایت های حقوقی است که در سه گروه دسته بندی می شوند : مالی عادی ، مالی در امور حسبی ، مالی بین موجر و مستاجر . مهمترین دعاوی مالی عادی عبارتند از : مطالبه خسارت ، مطالبه ثمن ، مطالبه سهم الشرکه ، مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم ، مطالبه وجه اسناد تجاری بهادار ، مطالبه هزینه دادرسی و حق الوکاله ، الزام به تنظیم سند رسمی ، الزام به انتقال سهم ، الزام به ایفای تعهد مالی ، الزام به پرداخت دیه ، ابطال سند مالکیت ، ابطال اجاره نامه ، ابطال رای داور ، ابطال قراردادهای عادی ، ابطال سهام شرکت ، ابطال عملیات اجرایی اسناد لازم الاجرا (مانند سفته و چک ) ، تخلیه ید ، تحویل مبیع ، دعاوی مربوط به حق اختراع ، تالیف و تصنیف . دعاوی حقوقی مالی در امور حسبی عبارتند از : تقسیم ترکه ، مطالبه ارثیه . دعاوی حقوقی مالی بین موجر و مستاجر عبارتند از : مطالبه اجاره معوقه ، مطالبه سرقفلی و حق پیشه ، مطالبه اجرت المثل ، فسخ قرارداد مالی ، دعاوی زوجیت ( مطالبه مهریه و نفقه ) .
دعاوی حقوقی غیر مالی
دعاوی حقوقی غیر مالی ، یکی از انواع شکایت های حقوقی است که عبارتند از : انواع دعاوی زوجیت ( استرداد جهیزیه ، استرداد شیربها ، ازدواج مجدد ، الزام به ثبت واقعه ازدواج ، طلاق و تولد نوزاد ) ، ولایت و نسب ، الزام به استرداد سند ، الزام به فروش ماترک ، دعوای حجر ، افراز ملک مشاع ، الزام به فروش مال مشاع ، تفکیک ملک ، تصرف عدوانی حقوقی ، ممانعت از حق ، مزاحمت از حق ، ثبت علامت تجاری و اختراع ، تامین خواسته ، ابطال عملیات اجرایی اسناد غیرمالی و گواهی انحصار وراثت .
هزینه دادرسی در انواع شکایات
یکی از مباحث مهم در ارتباط با انواع شکایت کیفری و حقوقی ، هزینه دادرسی می باشد . این هزینه ها شامل هزینه های مختلفی می شوند که بایستی حین ارائه شکایت و یا شکوائیه پرداخت شوند . اگر شخصی توان پرداخت این هزینه ها را نداشته باشد ، شخص می تواند درخواست اعسار نماید . هزینه های مذکور به صورت سالانه از طرف قوه قضاییه تعیین شده و در کل کشور اجرا می شود . این هزینه ها انواع مختلفی دارند و برخی از آنها طبق تعرفه سال 1401 عبارتند از : هزینه اجرای احکام دعاوی مالی ( 5% محکوم به ) ، هزینه اجرای احکام دعاوی غیر مالی ( از 40 هزار تا 180 هزار تومان ) ، هزینه تقدیم شکایت کیفری ( 10 هزار تومان ) . اگر مرجع صالح برای رسیدگی شورای حل اختلاف باشد ، هزینه رسیدگی در آنها متفاوت است . مثلا در مورد دعاوی مالی برابر 5 درصد هزینه دادرسی در محاکم دادگستری و برای دعاوی غیر مالی برابر هزینه دادرسی در محاکم دادگستری است . در حالت کلی انواع شکایت های حقوقی و کیفری نیازمند طی کردن مراحل قانونیشان هستند که برای این امر لازم است از وکیل مناسب و حرفه ای کمک بگیرید .