اطلاعات عمومی در مورد وکالت و وکیل
شغل وکالت، یک حرفه کاملاً تخصصی است که نیازمند تحصیلات دانشگاهی در رشته حقوق می‌باشد. وکیل متخصص، فردی است که به دیگران در امور حقوقی مشاوره و راهنمایی می دهد. و از حقوق و منافع فرد یا گروهی از افراد حمایت می‌کند. عموماً پس از بستن قرارداد وکالت، افراد از خدمات وکلا برای انجام امور حقوقی یا دفاع از حقوق خود و شنیدن صدایشان استفاده می‌کنند. در ادامه این مطلب توضیحات کامل در مورد وکالت و وکیل ارائه خواهیم داد. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما همراه باشید.
عنوان وکالت و وکیل دو تفسیر دارد:
الف) وکیل کاری
وکیل کاری یک فرد عادی است که به نمایندگی از شخص دیگر، وظایف و عملیات مختلف را انجام می‌دهد. این عملیات می‌تواند شامل کارهای فیزیکی مانند مذاکره با افراد دیگر، حضور در مکان‌های مشخص یا انجام عملیات حقوقی مثل خرید و فروش و انجام امور اداری در نمایندگی از موکل باشد.
وکیل کاری می‌تواند هر فرد عادی باشد و نیازی به شرایط خاصی در فرد ندارد. تفسیر سنتی و شرعی وکیل، همان وکیل کاری و نماینده است. قوانین مربوط به این نوع وکالت، قوانین شرعی و سنتی است که در قانون مدنی ذکر شده است، مانند امانت داری، انجام وکالت در حدود اختیار و ارائه حساب به موکل.
ب) وکیل دادگستری
وکیل دادگستری یک نوع خاص از وکیل است که طبق قوانین و شرایط ویژه، در حوزه وکالت فعالیت می کند. وظیفه اصلی وکیل دادگستری شامل حضور در دادگاه‌ها، دفاع از حقوق افراد در دعاوی قضایی و ارائه مشاوره حقوقی است. وکیل دادگستری در واقع یک متخصص حقوقی به نام وکالت دادگستری است.
با توجه به پیشرفت و پیچیده شدن جوامع و تشکیل محاکم و دادگستری‌ها در سراسر جهان، انواع و اقسام قوانین حقوقی و هزاران و شاید صدها هزار قانون و بخشنامه و آیین‌نامه در حوزه‌های مختلف اجتماعی بر اساس نیازهای زندگی مدرن به وجود آمده است. به همین دلیل، استفاده از وکیل دادگستری به عنوان مدافع حقوق در دعاوی شخصی برای افراد عادی ضروری شده است. به علاوه، علاوه بر شرایط عمومی مورد نیاز یک وکیل سنتی، شرایط خاص و قوانین مربوط به وکیل دادگستری نیز تصویب شده است و این نوع وکیل دارای یک نهاد ویژه به نام کانون وکلای دادگستری است.
برخی از موضوعات و مباحث قابل طرح درباره وکالت و وکیل دادگستری عبارتند از:
۱) قوانین و شرایط اختصاصی ناظر بر وکیل دادگستری
(وکیل دادگستری) به اقتضای اهمیت کاری که به وکالت از مردم انجام می دهد، تحت قوانین و شرایط خاصی علاوه بر قوانین عمومی و شرایط کلی است. اهم این قوانین عبار هستند از :
– قانون وکالت
– قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت دادگستری
۲) مسئولیت وکیل دادگستری
مسئولیت مدنی
مسئولیت مدنی یک نوع مسئولیت است که ناشی از بی احتیاطی و تقصیر به وجود می‌آید و منجر به وارد آمدن ضرر و خسارت می‌شود. وکلای دادگستری، به دلیل بر عهده داشتن وظیفه حمایت از حقوق افراد در مواجهه با پیچیدگی فراوان قوانین و مقررات حقوقی، در معرض خطا و تقصیر قرار می گیرند. و ممکن است باعث وقوع خسارت‌های جبران‌ناپذیر برای موکلان خود شوند. به عنوان مثال، به دلیل عدم آشنایی کامل وکیل با قوانین و مقررات حقوقی، او نه تنها نتوانسته است از حقوق موکل خود دفاع کند، بلکه باعث شده است. که حقوق موکل به طور کامل نادیده گرفته شود. و حتی زندگی موکل در معرض نابودی قرار بگیرد. در این حالت، تقصیر وکیل توسط دادسرای کانون وکلای دادگستری تأیید می شود. و سپس موکل برای جبران خسارت به دادگاه حقوقی مراجعه می کند.
مسئولیت انتظامی
مسئولیت انتظامی وکیل شامل تخلفات و تقصیرات شغلی است، مانند دفاع نامناسب، غیبت در دادگاه و عدم ثبت اعتراض به رای دادگاه در مهلت قانونی. برخی از این تخلفات باعث خسارت و مسئولیت مدنی می‌شوند، در حالی که برخی دیگر فقط مسئولیت انتظامی را برای وکیل متخلف به همراه دارند، مانند عدم رعایت نزاکت و پوشش مناسب در دادگاه یا عدم قید شماره پروانه در کارت ویزیت وکیل.
مسئولیت کیفری
مسئولیت کیفری به معنای ارتکاب جرم است و در این زمینه تفاوتی بین وکیلان دادگستری و سایر افراد وجود ندارد. با این حال، برخی از جرائم خاص مربوط به وکلای دادگستری هستند، مانند افشای اسرار موکل، خیانت به موکل، تظاهر به وکالت پس از معلق شدن وکیل، دریافت حق الوکاله بیشتر از تعرفه و درج مبلغ کمتر در وکالتنامه به منظور فرار از مالیات.
۳) مشخصات وکیل دادگستری
مشخصات و ویژگی های (وکیل دادگستری) خوب و شایسته برای وکالت دادن به شرح ذیل است :
سواد و بینش و شم حقوقی – تسلط به قوانین عام و قوانین خاص و قوانین جدید – تجربه کاری حداقل ۳ سال – انصاف در دریافت هزینه وکالت و حق الوکاله – صلابت در دفاع – امانت داری – داشتن روابط اجتماعی قوی – پیگیری پرونده – جوان پخته و یا میان سال دارای نیروی پیگیری – صبر و حوصله جهت پیدا کردن راهکارهای پرونده – داشتن روحیه حق طلبی و عدل و داد و عدالت خواهی – درستی و راستی با موکل – داشتن شخصیت کارآگاهی.
۴) درآمد و حق الوکاله و تعرفه وکیل دادگستری
درآمد وکلای دادگستری عموماً خوب است و جز شغل های پر شان و پر درآمد در جوامع محسوب می شود. البته وکلایی که تخصصی کار می کنند و کیفیت کار آن ها خوب است درآمد زیادی دارند. با وجود این وکلای کم درآمد هم وجود دارند. وکالت شغلی است که استعداد و قابلیت درآمد زائی بالایی دارد در حالی که اکثر شغل ها هر چقدر هم که طرف زرنگ باشد قابلیت بیشتر از یک حد مشخصی را برای درآمد زائی ندارد.
(وکیل دادگستری) بر خلاف پزشک می تواند بیشتر از تعرفه های قانونی حق الوکاله دریافت کند و از این حیث محدودیت قانونی ندارد. البته باید مالیات حق الوکاله بیشتر از تعرفه را بپردازد. تعرفه حق الوکاله در آیین نامه حق الوکاله مشخص شده است.
۵) انواع وکیل دادگستری
به لحاظ سازمانی در حال حاضر وکلای دادگستری یا عضو کانون وکلای دادگستری هستند و یا عضو مرکز وکلاء و مشاوران قوه قضاییه. این دو نهاد تفاوت های بسیار دارند لکن به لحاظ سابقه تاسیس و اعتبار کاری و استقلال کاری، کانون وکلای دادگستری پیشتاز است.
۶) نهادهای سازمانی مربوط به وکیل دادگستری
کانون وکلای دادگستری و نیز مرکز وکلاء و مشاورین قوه قضاییه دو نهادی هستند که وظیفه حمایتی و صنفی و صدور پروانه و نظارت و مجازات انتظامی وکلای دادگستری را به عهده دارند. بنابراین (وکیل دادگستری) لزوماً باید مشمول یکی از این دو نهاد قرار گیرد.
۷) محدوده قانونی فعالیت وکیل دادگستری
حوزه فعالیت وکیلان پایه یک دادگستری در ایران شامل طرح دعوا و دفاع در تمامی دادگاه‌ها است، بدون تفاوت بین دعاوی حقوقی و کیفری، و بدون محدودیت قانونی که در برخی کشورها وجود دارد. با این حال، وکلای دادگستری باید تمرکز وکالتی خود را به محدوده‌ای که در پروانه وکالت آن‌ها ذکر شده است، محدود کنند. به عنوان مثال، یک وکیل دادگستری تهران نمی‌تواند به طور کلی وکالت در شیراز را بر عهده بگیرد.
۸) زمینه های کاری وکیل دادگستری
(وکیل دادگستری) به طور کلی در موضوعات حقوقی ذیل می تواند فعالیت نماید :
دعاوی – تنظیم قراردادها – مشاوره حقوقی – داوری
۹) استقلال وکیل دادگستری
طبع وکالت اقتضا می‌کند که وکیل دادگستری مستقل باشد و بتواند بدون نگرانی از بیکاری و لغو پروانه، در هر پرونده‌ای به خصوص پرونده‌های سیاسی و جنائی وکالت کند و از حقوق موکل خود دفاع کند. در اکثر کشورها، این حق برای کانون‌های وکلاء به رسمیت شناخته شده است و در کشور ایران نیز کانون وکلای دادگستری تا حدودی استقلال از دولت و حاکمیت دارد.
۱۰) مصونیت وکیل دادگستری
در ایران، وکیل دادگستری مصونیت قضایی ندارد، اما طبق تبصره ۳ زیر ماده واحده، انتخاب وکیل توسط اصحاب دعوا مطابق با تصمیم مجمع تشخیص مصلحت نظام است و وکیل دادگستری در موقعیت دفاع از احترام و تامینات شاغلین شغل قضا قرار دارد. یکی از تامینات شاغلین شغل قضاوت این است که تعقیب کیفری قضات منوط به تعلیق آن‌ها از شغل قضا است. بنابراین، می‌توان گفت که تعقیب کیفری وکیل دادگستری به اتهام جرمی که در موقعیت دفاع مرتکب شده است، نیازمند تعلیق وکیل توسط کانون وکلای دادگستری است و در ابتدا نمی توان وکیل را دستگیر کرد یا بازداشت کرد.